واحد پیشگیری و ارتقاء سلامت

آنچه باید دربارۀ سرطان پوست بدانید

مقدمه

سرطان پوست رایج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین نوع سرطان در ایران است و هر سال حدود یک میلیون نفر به آن مبتلا می‌شوند.

دانشمندان برای کسب دانش بیش‌تر در مورد چگونگی بروز سرطان پوست مطالعه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و به دنبال راه‌های بهتری برای پیشگیری و درمان آن هستند.

پوست

پوست گسترده‌ترین ارگان بدن است که بدن را در مقابل گرما، نور و عفونت محافظت کرده، به کنترل دمای آن کمک و چربی و آب ذخیره می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. پوست همچنین ویتامین D می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازد.

پوست دو لایه اصلی دارد:

• اپیدرم: لایه بیرونی پوست است. و از سلول‌های تخت که سلول‌های سنگفرشی هستند؛ تشکیل شده است. در زیر سلول‌های سنگفرشی، در عمیق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین قسمت اپیدرم، سلول‌های گردی به نام سلول‌های بازال قرار دارند که ملانوسیت نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند که رنگ‌دانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها (رنگ) را در پوست می‌سازند و در پایین‌ترین قسمت اپیدرم قرار گرفته‌اند.
• درم: درم در زیر اپیدرم قرار دارد که شامل رگ‌های خونی، رگ‌های لنفاوی و غده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها است. بعضی از این غده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها تولید عرق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که به خنک شدن بدن کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. غدد دیگر سبوم درست می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. سبوم ماده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ چربی است که از خشک شدن پوست جلوگیری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. عرق و سبوم از خروجی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کوچکی به نام منفذ به سطح پوست می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسند.

شناخت سرطان پوست

سرطان پوست از سلول‌ها – اجزای اصلی که پوست را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازند – شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؛ سلول‌های پوست رشد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و برای اینکه به شکل سلول‌های جدید در بیایند تقسیم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. هر روز سلول‌های پوست پیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند و می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌میرند و سلول‌های جدید جای آنها را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند.

گاهی این روند منظم اشتباه عمل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. سلول‌های جدید وقتی پوست به آنها نیازی ندارد به‌وجود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آیند و سلول‌های پیر در زمانی‌که باید نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌میرند. این سلول‌های اضافه توده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای از بافت را تشکیل می‌دهند که به آن تومور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویند.

تومور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیم یا بدخیم باشد.

تومور خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیم سرطان نیست:

• تومور خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیم به‌ندرت تهدیدی برای زندگی محسوب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
• تومور خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیم را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان برداشت و معمولاً دوباره رشد نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.
• سلول‌های تومور خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیم به بافت‌های مجاورشان هجوم نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برند.
• سلول‌های تومور خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیم در قسمت‌های دیگر بدن گسترش نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابند.

تومور بدخیم سرطان است:

• تومور بدخیم معمولاً خطرناک‌تر از تومور خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیم است و ممکن است تهدیدی برای زندگی باشد؛ از نظر آماری دو نمونه رایج سرطان پوست موجب مرگ یک هزارم از افراد مبتلا به سرطان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
• تومور بدخیم معمولاً قابل برداشتن است. ولی گاهی دوباره عود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.
• سلول‌های تومور بدخیم ممکن است به بافت‌ها و ارگان‌های مجاور هجوم برده و به آنها آسیب برسانند.
• بعضی از تومورهای بدخیم در قسمت‌های دیگر بدن گسترش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابند. گسترش سرطان در بدن را متاستاز (Metastasis) می‌نامند.

انواع سرطان پوست

سرطان‌های پوست براساس نوع سلول‌های سرطانی نام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.

دو نمونه رایج سرطان پوست، سرطان سلول‌های بازال و سنگفرشی است، این سرطان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها معمولاً روی سر، صورت، دست‌ها و بازوها ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. این مناطق بدن معمولاً در معرض نور خورشید قرار دارند، ولی سرطان پوست هر جای دیگری هم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به‌وجود آید.

• سرطان سلول بازال به آرامی رشد کرده در مناطقی که پوست در معرض نور خورشید است و بر روی پوست صورت بروز می‌کند؛ سرطان سلول بازال به ندرت به سایر نواحی بدن گسترش می‌یابد.
• سرطان سلول سنگفرشی عمدتاً در نواحی در معرض نور خورشید ایجاد می‌شود ولی ممکن است در سایر نواحی هم ایجاد شود. سرطان سلول سنگفرشی گاهی به غدد لنفاوی و سایر نواحی بدن گسترش می‌یابد.

اگر سرطان پوست از جای اصلی خود به قسمت‌های دیگر بدن گسترش یابد، تومور جدید همان سلول‌های غیرعادی و همان نام تومور اولیه را دارد و کماکان سرطانپوست نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

عوامل خطرزا

پزشکان نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند توضیح دهند که چرا یک شخص به سرطان پوست مبتلا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و شخص دیگری خیر. گرچه، می‌دانیم که سرطان پوست واگیر نیست و از بیمار به اشخاص دیگر سرایت نمی‌کند.

تحقیقات نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد افرادی که عوامل خطرزای معینی دارند بیش‌تر از بقیه به سرطان مبتلا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. آنچه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند امکان ابتلا به سرطان را بالا ببرد عامل خطرزا نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

مطالعات، عوامل خطرزای زیر را علت ابتلا به سرطان پوست معرفی می‌کنند:

• اشعه ماوراء بنفش (UV) : اشعه UV از خورشید، لامپ‌های خورشیدی یا تخت‌های برنزه کردن یا سالن‌های برنزه کردن، ساطع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. خطر ابتلای فرد به سرطان پوست به مدت زمانی‌که در معرض اشعه UV است بستگی دارد. بیش‌تر سرطان‌های پوست بعد از سن ۵۰ سالگی اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افتند، ولی تابش نور خورشید به پوست از سنین پایین آسیب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رساند.

اشعه UV بر روی همه تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد؛ ولی افرادی که پوست لطیفی دارند که کک مک دارد یا به‌راحتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سوزد در معرض خطر بیش‌تری هستند. این افراد گاهی موی قرمز یا بلوند و چشم رنگی نیز دارند، ولی افراد تیره رنگ نیز به سرطان پوست مبتلا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.

کسانی‌که در مناطقی که اشعه UV درجه بالایی دارد زندگی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند در معرض خطر بیش‌تر سرطان پوست هستند.

اشعه UV حتی در هوای سرد و یا روزهای ابری نیز ساطع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

• جوشگاه و سوختگی بر روی پوست.
• عفونت با انواع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی.
• تماس با ارسنیک در محیط کار.
• التهاب مزمن پوست یا زخم پوست.
• بیماری‌هایی که پوست را نسبت به پرتو خورشید حساس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، مانند زرودرما پیگمنتوزوم، آلبینیسم (زالی)
• سندروم خال سلول بازال
• پرتو‌درمانی
• وضعیت پزشکی، یا دارویی که سیستم ایمنی را از بین ببرد.
• سابقه شخصی از یک یا چند نوع سرطان
• پیشینه خانوادگی سرطان پوست

اکتینیک کراتوزیس: تومور تخت و پوسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داری است که بر روی پوست و معمولاً در نواحی که در معرض نور خورشید است به‌خصوص صورت و پشت دست‌ها ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. تومور ممکن است به شکل دلمه‌های قرمز تیره یا قهوه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای بر روی پوست ظاهر شود. همچنین به‌صورت ترک یا پوست اندازی لب پایینی که خوب نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود نیز به‌وجود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آید. در صورت درمان نشدن، مقدار کمی از این زائده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پوسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند به سرطان سلول سنگفرشی تبدیل شوند.

• بیماری بوون (Bowen): نوعی از دلمه‌های پوسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار یا ضخیمی است که بر روی پوست تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که ممکن است به سرطان سلول اسکوآموس تبدیل شود.

اگر فکر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید در معرض خطر سرطان پوست هستید، باید با پزشک در این مورد صحبت کنید؛ پزشک می‌تواند راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی را برای کاهش خطر به شما پیشنهاد کند.

پیشگیری

بهترین راه پیشگیری از سرطان پوست محافظت از خود در برابر نور خورشید است؛ همچنین، کودکان را از سنین پایین باید در این مورد محافظت کرد. پزشکان به افراد در همه سنین توصیه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند زمان در معرض نور خورشید یا دیگر منابع اشعه UV بودن را محدود کنند:

• بهتر است از آفتاب بین روز، هر جا که هستید، در امان باشید (از اواسط صبح تا اواخر بعد از ظهر). همچنین باید خودتان را از اشعه UV، که از روی ماسه، آب، برف و یخ منعکس می‌شود، محافظت کنید. اشعهUV می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از لباس روشن، شیشه جلوی اتومبیل، پنجره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ و ابر عبور کند.
• از لباس آستین بلند از پارچه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی با بافت محکم، کلاه لبه‌دار پهن و عینک آفتابی که جلوی اشعه UV را می‌گیرد، استفاده کنید.
• از کرم‌های ضدآفتاب استفاده کنید. کرم ضدآفتاب می‌تواند از سرطان پوست جلوگیری کند، مخصوصاً کرم ضدآفتاب با طیف بالا (برای جلوگیری از اشعه UVB وUVA) با عامل محافظ نور(SPF) حداقل ۱۵، ولی باز هم باید از نور خورشید پرهیز کنید و برای محافظت از پوستتان لباس مناسب بپوشید.
• از استفاده از لامپ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خورشیدی و سالن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های برنزه شدن (سولاریوم) بپرهیزید.

نشانه

بیش‌تر سرطان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پوست سلول بازل و سلول سنگفرشی اگر سریع تشخیص داده شوند و تحت درمان قرار گیرند می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند درمان شوند.

تغییر در پوست رایج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین نشانه سرطان پوست است که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند شامل زائده، زخمی که خوب نشود یا تغییر در زائده قبلی باشد. همه سرطان‌ها شبیه هم نیستند.

تغییرات پوست به شکل زیر است:

• یک توده کوچک، نرم، صیقلی، کمرنگ یا مومی
• یک توده سفت و قرمز
• زخم یا توده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که خونریزی کند یا به دلمه یا پوسته زخم تبدیل شود.
• نقاط مسطح قرمز که زبر، خشک یا پوسته‌دار است و ممکن است توأم با خارش‌ یا حساس باشد.
• لکه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های قرمز یا قهوه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که زبر و پوسته‌دار است.

گاهی سرطان پوست دردناک است ولی همیشه این‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور نیست.

بد نیست که پوستتان را برای هر زائده یا هر تغییر دیگری مورد آزمایش قرار دهید. راهنمای آزمایش پوست در پایین آمده است. درنظر داشته باشید که هر تغییر نشانه حتمی سرطان پوست نیست، با این‌حال باید هرگونه تغییر در پوست خود را سریعاً به پزشک اطلاع دهید، و در صورت لزوم با یک متخصص پوست هم، مشورت کنید.

نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها

اگر تغییری بر روی پوستتان مشاهده کردید، پزشک باید تشخیص دهد که آیا به دلیل سرطان یا به دلایل دیگر است. پزشک قسمتی و یا تمام محدوده‌ای که به‌نظر غیرعادی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آید برمی‌دارد و به آزمایشگاه می‌فرستد تا آسیب‌شناس آن را در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار ‌دهد؛ باید گفت که نمونه‌برداری تنها راه مطمئن تشخیص سرطان پوست است.

نمونه‌برداری در مطب پزشک یا به‌صورت سرپایی در درمانگاه یا بیمارستان انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؛ محل انجام این عمل بستگی به اندازه و محل قسمت غیرعادی بر روی پوست شما دارد. احتمالاً بیهوشی موضعی خواهید داشت.

چهار نوع نمونه‌برداری پوست وجود دارد:

1. نمونه‌برداری با پانچ: پزشک از یک ابزار تیز توخالی برای برداشتن یک دایره از بافت قسمت غیرعادی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.
2. نمونه‌برداری جزئی (انسیزیونال): پزشک از چاقوی جراحی برای برداشتن قسمتی از زائده استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.
3. نمونه‌برداری با برداشتن کامل: پزشک از چاقوی جراحی برای برداشتن کل زائده و بعضی بافت‌های اطراف آن استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.
4. نمونه‌برداری با تراش: پزشک از یک تیغ باریک و تیز برای تراشیدن زائده غیرعادی استفاده می‌کند.

مرحله‌بندی

اگر نمونه‌برداری نشان دهد که سرطان دارید، پزشک باید مرحله بیماری را مشخص کند. در برخی نمونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، پزشک ممکن است گره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های لنفاوی شما را مورد بازرسی قرار دهد تا مرحله سرطان را تشخیص دهد.

تشخیص این مرحله براساس موارد زیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌باشد:

• اندازه زائده
• در چه عمقی در زیر لایه بیرونی پوست قرار دارد.
• آیا به گره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های لنفاوی اطراف یا دیگر قسمت‌های بدن هجوم برده است یا خیر.

مراحل سرطان پوست به شرح زیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌باشند:

• مرحله صفر: سرطان فقط در لایه بالایی پوست است که به آن کارسینومای درجا می‌گویند.
• مرحل I: پهنای زائده ۲ سانتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر است (۴/۳ اینچ) یا کوچکتر.
• مرحلهII: پهنای زائده بزرگ‌تر از ۲ سانتی‌متر است (۴/۳ اینچ).
• مرحلهIII: سرطان به زیر پوست، غضروف، ماهیچه، استخوان یا به گره‌های لنفاوی اطراف هجوم برده ولی در دیگر قسمت‌های بدن گسترش نیافته است.
• مرحلهIV: سرطان در دیگر قسمت‌های بدن گسترش یافته است.

درمان

روش‌های درمان
جراحی
شیمی‌درمانی موضعی
درمان فتودینامیک
پرتودرمانی

گاهی کل قسمت سرطانی در حین نمونه‌برداری بیرون آورده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در این موارد، درمان دیگری لازم نیست. اگر احتیاج به درمان بیش‌تری داشته باشید، پزشک گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمانی را برایتان توضیح می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.

درمان سرطان پوست به نوع و مرحله بیماری، اندازه و محل زائده و سابقه پزشکی و وضع سلامتی شما بستگی دارد. در بسیاری از موارد، هدف از درمان برداشتن و از بین بردن کل سرطان است.

بهتر است قبل از ملاقات با پزشک صورتی از ابهامات و سؤال‌های خود آماده کنید؛ شاید لازم باشد از گفته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پزشک، یادداشت بردارید و بخواهید یکی از اعضای خانواده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ یا دوستتان هنگام ملاقات با پزشک حضور داشته باشد.

پزشک ممکن است شما را نزد یک متخصص بفرستد، یا خودتان بخواهید که این کار را انجام دهید. متخصصانی که سرطان پوست را درمان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند متخصص پوست، جراح و سرطان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناس و متخصص پرتودرمانی هستند.

دریافت نظریه دوم

قبل از شروع درمان، شاید بخواهید نظریه دومی را هم در مورد تشخیص و برنامه ‌درمانی بگیرید؛ بیش‌تر شرکت‌های بیمه اگر از طرف شما یا پزشک درخواست شود هزینه نظریه دوم را پوشش می‌دهند. جمع‌آوری سوابق پزشکی و ترتیب ملاقات با پزشک دیگر احتمالاً نیاز به وقت اضافی دارد که این معمولاً عادی است و اگر چندین هفته هم دریافت نظریه دوم طول بکشد این تأخیر در بسیاری از موارد موجب کاهش تأثیر درمان نمی‌شود؛ با این همه برای اطمینان‌خاطر، باید در مورد این تأخیر با پزشک خود مشورت کنید، چون گاهی افراد مبتلا به سرطان پوست احتیاج فوری به درمان دارند.

راه‌های متعددی برای یافتن پزشک، برای گرفتن نظریه دوم، وجود دارد:

• پزشکتان خودش شما را به یک یا چند متخصص ارجاع دهد. در مراکز سرطان، معمولاً متخصصین متعددی گاهی در یک گروه با هم کار می‌کنند.

روش‌های درمان

پزشک گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمانی و موارد مورد انتظار را برایتان شرح می‌دهد. شما و پزشکتان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید برای پیشرفت برنامه درمانی مطابق با نیازتان همکاری کنید.

معمولاً درمان افراد مبتلا به سرطان پوست جراحی است، ولی در برخی موارد پزشک، شیمی‌درمانی موضعی، درمان فتودینامیک یا پرتودرمانی را پیشنهاد می‌کند.

چون درمان سرطان پوست می‌تواند سلول‌ها و بافت‌های سالم را نیز از بین ببرد، گاهی عوارض جانبی ناخواسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای پیش می‌آید؛ این عوارض جانبی به نوع و محدوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که باید درمان شود بستگی دارد، ولی در همه افراد مشابه نیست.

قبل از شروع درمان، پزشک عوارض احتمالی ممکن را به شما می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گوید‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ و راه‌هایی را برای مقابله با آنها پیشنهاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.

بسیاری از سرطان‌های پوست را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان به سرعت و به‌راحتی با جراحی برداشت؛ برای کنترل درد، کاهش عوارض جانبی درمان و تسهیل نگرانی‌ها هم به مراقبت حمایتی نیاز است.

اطلاعات در مورد این مراقبت‌ها در پایگاه لینک موجود است.

ممکن است بخواهید با پزشک در مورد شرکت در یک پژوهش بالینی، یک مطالعه تحقیقاتی دربارۀ راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید درمان سرطان یا پیشگیری از عود آن صحبت کنید؛ در قسمت «تحقیقات سرطان» اطلاعات بیش‌تری در این باره موجود است.

جراحی

جراحی برای درمان سرطان پوست روش‌های گوناگونی دارد و روشی که پزشک استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند به اندازه و محل زائده و عوامل مختلف دیگری بستگی دارد.

در ادامه انواع مختلف جراحی برایتان شرح داده می‌شود:

• جراحی پوست با برداشتن کامل (اکسیزیونال) یکی از درمان‌های رایج برای درمان این سرطان است؛ پس از بی‌حس کردن موضع، جراح زائده را با تیغ جراحی بیرون می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آورد و پوست اطراف زائده را نیز برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دارد. این پوست حاشیه نام دارد و آن در زیر میکروسکوپ، برای اطمینان از اینکه همه سلول‌هایسرطانی بیرون آورده شده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند، مورد بررسی قرار می‌گیرد و اندازه آن به اندازه زائده بستگی دارد.
• جراحی Mohs (جراحی میکروگرافی) معمولاً برای سرطان پوست استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. محل زائده بی‌حس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. جراح لایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های نازکی از زائده را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تراشند و هر لایه بلافاصله زیر میکروسکوپ بررسی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؛ جراح به تراشیدن لایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها ادامه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد تا آنجا که هیچ سلول سرطانی در لایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها دیده نشود. در این روش، جراح کل سرطان و فقط مقدار کمی از بافت سالم را برمی‌دارد.
• خشکاندن الکتریکی و کورتاژ معمولاً برای برداشتن سرطان کوچک سلول بازل پوست استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. سرطان با ابزار تیز قاشقی شکلی موسوم به آلت‌تراش برداشته شده سپس یک جریان الکتریکی به قسمت تحت درمان برای کنترل خونریزی و کشتن هرنوع سلول باقیمانده سرطانی فرستاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. خشک کردن الکتریکی و کورتاژ معمولاً روند سریع و ساده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای دارد.
• جراحی سرمایشی کرایو معمولاً برای افرادی که قادر به تحمل انواع دیگر جراحی نیستند، از سرمای شدید برای درمان سرطان در مرحله اولیه یا درسرطان‌های پوست خیلی نازک استفاده می‌شود. پزشک، در این روش، نیتروژن مایع را مستقیماً بر روی زائده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد. این درمان گاهی، موجب تورم می‌شود و به اعصاب آسیب می‌رساند که موجب از دست دادن حس در محل آسیب دیده می‌شود. در گزیده مقالات پایگاه علمی، پزشکی و آموزشی مؤسسه تحقیقات، آموزش و پیشگیری سرطان (www.ncii.ir) «جراحی سرمایشی در درمان سرطان: پرسش و پاسخ» اطلاعات بیش‌تری وجود دارد.
• جراحی با لیزر از اشعه باریک نور برای برداشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند؛ از این روش معمولاً برای زائده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که فقط در لایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پایینی پوست به‌وجود آمده‌اند استفاده می‌شود.
• گرانت برای وصل و بستن شکاف پوست ناشی از جراحی گاهی از گرانت استفاده می‌شود؛ جراح در ابتدا تکه پوست سالمی را بی‌حس کرده و از قسمت دیگر بدن، مثلاً قسمت بالایی ران، برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دارد؛ این تکه پوست برای پوشاندن محلی که سرطان پوست آن برداشته شده است به‌کار می‌رود. اگر پوست پیوند شده دارید باید از آن به‌طور ویژه‌ای مراقبت و محافظت کنید تا بهبود یابد.

زمان بهبودی پس از جراحی در افراد متفاوت است. ممکن است برای چند روز احساس درد و ناراحتی ‌کنید. که با استفاده از دارو معمولاً می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان آن را کنترل کرد. اگر به مسکن بیش‌تری نیاز باشد پزشک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند پیش از جراحی برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ آن را تنظیم کند.

معمولاً پس از جراحی همیشه کمی جای زخم باقی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماند. اندازه و رنگ زخم به اندازه سرطان، نوع جراحی و چگونگی بهبود پوست شما بستگی دارد.

برای هر نوع جراحی، مانند جراحی پیوند یا جراحی ترمیمی مهم است که توصیه‌های پزشک را در مورد حمام رفتن، تراشیدن مو، ورزش کردن یا دیگر فعالیت‌ها دقیقاً رعایت کنید.

شیمی‌درمانی موضعی

در شیمی‌درمانی از داروهای ضد سرطان برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و درمانی که در آن دارو مستقیماً بر روی پوست قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد، شیمی‌درمانی موضعی است؛ این کار اغلب زمانی‌که سرطان پوست برای جراحی خیلی گسترده است و یا در زمانی‌که پزشک همچنان سرطان‌های جدید پیدا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد.

معمولاً، دارو به‌صورت کرم یا لوسیون است و باید آن را ۲ بار در روز به مدت چند هفته بر روی پوست مالید. دارویی که  (Fluorouracil (5-FU نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود برای درمانسرطان‌های سلول بازل و سلول سنگفرشی که فقط در لایه بالایی پوست هستند استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؛ همچنین داروی Imiquimod برای درمان سرطان سلول بازل که درلایه بالایی پوست قرار دارد به‌کار می‌رود.

این داروها ممکن است موجب قرمزی و تورم پوست شود، یا به‌نحو آزاردهنده‌ای خارش ایجاد کرده یا ترشح کند و موجب ایجاد بثورات پوستی شود. یا اینکه در مقابل نور آفتاب درد داشته باشد و یا پوست را حساس کند. این تغییرات در پوست پس از پایان درمان برطرف می‌شود. شیمی‌درمانی موضعی معمولاً جوشگاه ندارد. اگر پوست سالم در زمان درمان سرطان پوست خیلی قرمز یا آسیب‌دیده شود، پزشک باید درمان را متوقف کند.

درمان فتودینامیک

در درمان فتودینامیک (PDT) از مواد شیمیایی همراه با منبع نور مخصوص، مانند نور لیزر، برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. این مواد شیمیایی به نور حساس هستند. کرم بر روی پوست مالیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود یا ماده شیمیایی تزریق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و در سلول‌های سرطانی طولانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر از سلول‌های سالم باقی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماند. چند ساعت یا چند روز بعد، نور مخصوصی بر روی زائده تابانده می‌شود. ماده شیمیایی فعال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و سلول‌های سرطانی اطراف را از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برد.

از PDT برای درمان سرطانی که روی پوست یا خیلی نزدیک به سطح پوست است استفاده می‌شود.

عوارض جانبی PDT معمولاً جدی نیستند. PDT ممکن است موجب سوختن یا درد و یا باعث سوزش، تورم یا قرمزی شود، یا موجب ایجاد زخم در بافت‌های سالم نزدیک زائده شود. اگرتحت درمان PDT هستید، باید از نور مستقیم خورشید و چراغ‌های پر نور داخلی برای مدت حداقل ۶ هفته بعد از درمان احتراز کنید.

پرتو‌درمانی

در پرتو‌درمانی (که رادیوتراپی هم نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود) از اشعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی با انرژی بالا برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. اشعه از یک دستگاه بزرگ در خارج از بدن تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که فقط بر سلول‌های تحت درمان تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد. این درمان در بیمارستان یا درمانگاه در یک یا چندین روز در هفته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های متعدد انجام می‌شود.

برای سرطان پوست پرتو‌درمانی چندان متداول نیست، ولی هنگامی‌که عمل جراحی در منطقه مورد نظر مشکل باشد یا جراحت بدی به‌جای گذارد از آن استفاده می‌شود. از این درمان در صورت داشتن زائده روی پلک چشم، گوش یا بینی و نیز در صورت بازگشت سرطان بعد از عمل جراحی استفاده می‌شود.

عوارض جانبی، به مقدار پرتو و محلی از بدن که تحت درمان قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد بستگی دارد. در حین درمان ممکن است پوست تحت درمان قرمز، خشک و حساس شود؛ پزشک راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی را برای کاهش عوارض جانبی ناشی از پرتو‌درمانی به شما پیشنهاد می‌دهد.

پیگیری مراقبت

پیگیری مراقبت بعد از درمان برای سرطان پوست مهم است. پزشک بر بهبودی شما نظارت کرده سرطان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید پوست را بازرسی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. سرطان‌های جدید پوست بسیار رایج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر از سرطان پوست گسترش یافته و درمان شده است. بازبینی‌های مرتب مطمئن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازد که هرگونه تغییری در سلامتی شما ملاحظه شده و در صورت لزوم درمان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. مابین ملاقات‌های برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریزی شده، باید مرتب پوستتان را بازرسی کنید. می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید راهنمای بازرسی پوست را در پایین ببینید و در صورت دیدن هر مورد غیرعادی باید با پزشک تماس بگیرید. همچنین مهم است که به توصیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پزشک در مورد چگونگی کاهش خطر گسترش دوباره سرطان پوست عمل کنید.

منابع پشتیبانی

سرطان پوست نسبت به دیگر انواع سرطان پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آگاهی یا نتیجه بهتری دارد؛ گرچه، در هر صورت، اطلاع از ابتلا به هر نوع سرطان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند ناراحت‌کننده باشد. اگر در مورد درمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، مدیریت عوارض جانبی و صورت‌حساب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پزشکی نگران هستید. پزشکان، پرستاران و دیگر اعضای تیم مراقبان سلامتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند در این مورد به سؤالات شما پاسخ دهند. اگر بخواهید در مورد احساسات و نگرانی‌هایتان صحبت کنید، ملاقات با مددکاران اجتماعی، مشاوران می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند برایتان مفید باشد. اغلب، یک مددکار اجتماعی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند در مورد منابع کمک‌های مالی، هزینه‌های رفت‌وآمد یا حمایت عاطفی شما را راهنمایی کند.

گروه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های حمایتی نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند کمک کنند؛ در این گروه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، بیماران یا اعضای خانواده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شان با دیگر بیماران برای تبادل آموخته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خود دربارۀ کنار آمدن با سرطان و تأثیرات درمان آن ملاقات می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

کمک به تحقیقات سرطان

پزشکان پژوهش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بالینی را انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند (مطالعات تحقیقاتی که افراد به‌صورت داوطلبانه در آن شرکت کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند). پژوهش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بالینی برای پاسخ به سؤالات مهم و فهم اینکه آیا روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید قابل اطمینان و مؤثر هستند طراحی شده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. برخی تحقیقات هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اکنون به نتیجه رسیده‌اند، مانند درمان فتودینامیک، و تحقیقات همچنان برای یافتن راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بهتر پیشگیری و درمان سرطان پوست ادامه دارد.

برای سرطان سلول بازل، محققان هنوز روی تغییرات ژن که می‌توانند عوامل خطرزایی برای بیماری باشند مطالعه و همچنین برای درمان سرطان سلول بازل، درمان بیولوژیک را با جراحی مقایسه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

کسانی که در پژوهش‌های بالینی شرکت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند از جمله افرادی هستند، که در صورت مؤثر بودن روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید، قبل از دیگران از مزایای آن بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مند می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند؛ حتی اگر مستقیماً هم بهره نبرند، به پزشکان شناخت بیماری و کنترل آن در بیماران، کمک بزرگی انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. گرچه، پژوهش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بالینی شاید خطراتی داشته باشد، ولی باید توجه داشت که محققان در نگهداری از بیمارانشان همه تلاششان را به کار می‌برند.

اگر مایل به شرکت در پژوهش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بالینی هستید با پزشک خود صحبت کنید.

چگونه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان پوست خود را معاینه کرد؟

پزشک یا پرستار ممکن است به شما پیشنهاد دهند که خودتان آزمایش پوستتان را برای سرطان پوست، که شامل ملانوم است، انجام دهید.

بهترین زمان برای انجام این آزمایش بعد از دوش گرفتن یا حمام است. باید پوستتان را در اتاقی پرنور بررسی کنید؛ برای این کار باید یک آیینه تمام قد و یک آیینه دستی داشته باشید و بهتر است از علائم تولد، خال‌ها و دیگر نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آشکار و معمولی و حس و لمس کردن آنها استفاده کنید.

به دنبال هر چیز جدید بگردید:

• خال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید (که با دیگر خال‌هایتان فرق دارند)
• یک تکه پوست جدید که قرمز رنگ یا تیره است که به‌نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد کمی رشد کرده است.
• برآمدگی سخت جدید هم‌رنگ گوشت
• تغییر در اندازه، شکل، رنگ یا حس خال
• زخمی که خوب نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود

خودتان را از سر تا نوک انگشتان پا بررسی کنید. فراموش نکنید که پشتتان، فرق سر، مناطق تناسلی و میان باسنتان را بررسی کنید.

• به صورت، گردن، گوش‌ها و فرق سرتان نگاه کنید. شاید لازم باشد از یک شانه یا سشوار برای کنار زدن موهایتان استفاده کنید تا بهتر ببینید. امکان دارد بازرسی فرق سر برای خودتان مشکل باشد.
• به جلو و پشت بدنتان در آیینه نگاه کنید. سپس دستتان را بالا ببرید و به سمت راست و چپ بدنتان نگاه کنید.
• آرنجتان را کج کنید. به دقت به ناخن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایتان، کف دستتان، بازویتان (شامل سطح پایینیشان) و بالای بازو نگاه کنید.
• پشت، جلو و بغل پا‌هایتان را بررسی کنید. همچنین مناطق تناسلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ و میان باسنتان را خوب بازرسی کنید.
• بنشینید و از نزدیک پاهایتان همچنین ناخن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پایتان، کف پایتان و میان انگشتانتان را ببینید.

با بازرسی مرتب پوست، متوجه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوید که چه مواردی عادی هستند. بهتر است تاریخ روزی که پوستتان را امتحان کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اید یادداشت کنید و حالت پوستتان را شرح دهید. اگر پزشک از پوستتان عکس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید برای کمک به بازرسی تغییرات ایجاد شده در پوست عکس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را با پوستتان مقایسه کنید. اگر هر چیز غیر عادی پیدا کردید به پزشک اطلاع دهید.