در سال‌های اخیر مردم ایران به شکل فزاینده‌ای دچار اضافهوزن و چاقی شده‌اند. در حال حاضر تعداد زیادی از ایرانیان دچار اضافهوزن هستند و برخی از آنها چاق محسوب می شوند. تعداد افراد دچار اضافهوزن و چاقی همچنان در حال افزایش است.
برای تعیین اینکه شما دچار اضافهوزن یا چاقی هستید یا خیر از جدول شاخص توده بدنی (BMI) استفاده نمایید.
الگوی توزیع چربی در بدن بسیار مهم است. عدم تناسب توزیع چربی در بدن، بویژه تجمع آن در ناحیه کمر و شکم با خطر بیشتر ابتلا به مشکلات سلامتی از جمله فشارخون بالا، کلسترول بالای خون، دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی همراه است. تحقیقات نشان می‌دهند که عضلات قلبی افراد دچار اضافهوزن یا چاقی، دچار تغییر شده و خون را به شکل غیرموثرتری پمپ می‌نمایند، حتی اگر شواهدی از بیماری قلبی وجود نداشته باشد.
مستقل از سایر عوامل، چاقی به شکل خطرناکی خطر ابتلا به بیماری قلبی‌عروقی را افزایش می‌دهد. چاقی با افزایش سطوح کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسیرید، کاهش سطح کلسترول خوب (HDL) و افزایش احتمال ابتلا به فشارخون‌بالا و دیابت همراه است. همچنین اضافهوزن و چاقی سبب آسیب به عضلات و مفاصل شده و خطر برخی انواع سرطان مانند سرطان پستان، پروستات و روده بزرگ را افزایش می‌دهد.
اکثر افراد دچار چاقی، نسبت به مقدار مورد نیاز خود کالری بیشتری مصرف می‌کنند. احتمالاً ترکیب رژیم پرکالری و عدم فعالیت جسمانی منجر به همه‌گیری (اپیدمی) چاقی در ایران شده است. سایر علل دخیل در ایجاد این مشکل عبارتند از:
• عوامل ژنتیکی و ارثی در بروز چاقی نقش دارند. همچنین چاقی نتیجه رفتار و عادات ناسالم در شیوه زندگی می‌باشد.
• با افزایش سن، سرعت متابولیسم بدن کاهش می‌یابد و در نتیجه سوزاندن کالری در بدن کندتر صورت می‌گیرد، بنابراین جهت حفظ وزن بدن لازم نیست که کالری زیادی مصرف کنید. با افزایش سن، باید نگرانی بیشتری در مورد میزان کالری مصرفی داشته باشید.
• مردان نسبت به زنان درحالت استراحت کالری بیشتری می‌سوزانند، در نتیجه مردان جهت حفظ وزن خود نیاز به کالری بیشتری دارند. پس از یائسگی توانایی زنان جهت سوزاندن کالری کاهش بیشتری می‌یابد.
• غذاهای غنی از کالری و چربی و حاوی مواد مغذی اندک، بعنوان جزیی از عادات غذایی ما شده‌اند.
• ورزش نکردن با چاقی ارتباط نزدیکی دارد. بیشتر افراد هیچگونه فعالیت جسمانی ندارند.
• چاقی‌دوران‌کودکی معمولا در بزرگسالی نیز ادامه می‌یابد. محققین بر این عقیده‌اند که سلول‌های چربی تشکیل شده در دوران کودکی همچنان در بزرگسالی نیز وجود دارند. رژیم‌گرفتن در بزرگسالی بجای کاهش تعداد این سلول‌های چربی، تنها اندازه آنها را کاهش می‌دهد.
• برخی از بیماری‌ها مانند کم‌کاری تیروئید یا افسردگی نیز می‌توانند سبب بروز چاقی شوند، اما این موارد به ندرت رخ می‌دهند.
تهیه و تنظیم : دکتر اکبر نیک پژوه – متخصص طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی
