|
ضربان قلب
درک فعالیت مداوم قلب زمانی ساده‌تر می‌شود که ما فعالیت قلب را به واحدهای کوچکتر عملکرد پمپاژی قلب، تحت عنوان ضربان قلب تقسیم کنیم. یک قلب سالم 50 تا 75 مرتبه در دقیقه ضربان انجام می دهد. یعنی هر ضربان قلب در کمتر از یک ثانیه رخ می‌دهد. هر ضربان قلب از دو مرحله مجزا یعنی سیستول و دیاستول تشکیل شده است. سیستول مرحله انقباض و دیاستول مرحله استراحت قلب می‌باشد.
سیستول در واقع به شکل دو عملکرد پمپاژی متوالی قلب تحت عنوان سیستول بطنی و سیستول دهلیزی رخ می‌دهد . صدای«لوب – داب» که توسط گوشی پزشکی شنیده می‌شود، در واقع صدای بسته شدن دریچه‌ها در طول یک چرخه ضربان قلب است. صدای اول یا همان «لوب» هم‌زمان با بسته شدن دریچه‌های میترال و سه‌لتی است. صدای دوم قلب یا «داب» با بسته شدن دریچه‌های آئورتی و ریوی ایجاد می‌شود.
مرحله استراحت قلب دیاستول، طولانی‌تر بوده و با تجمع خون در دو دهلیز راست و چپ همراه است. خون غنی از اکسیژن از ریه ها به دهلیز چپ وارد می شود و خون فاید اکسیژن از سایر قسمتهای بدن وارد دهلیز راست می شود.
سیستول زمانی آغاز می‌شود که یک تحریک الکتریکی با منشاء سلول‌های ضربان‌ساز قلب، سبب انقباض دهلیزها و در نتیجه تخلیه خون از آنها می‌گردد. ابتدا دریچه‌های میترال و سه‌لتی باز می‌شوند و اجازه عبور خون بداخل دو بطن را می‌دهند. زمانی‌که بطن‌ها پر از خون شدند تحریک الکتریکی نیز به ناحیه‌ای درست در بالای بطن‌ها منتقل شده و سبب آغاز سیستول بطنی می‌گردد که مرحله سوم و نهایی می‌باشد. هر چهار دریچه قلبی در این مرحله درگیر هستند. دریچه‌های سه‌لتی و میترال بسته می‌شوند تا از برگشت جریان خون از بطن‌ها به سمت عقب یعنی دهلیزها جلوگیری نمایند و دریچه‌های ریوی و آئورتی باز می‌شوند تا اجازه خروج خون از قلب را بدهند. در سمت راست قلب، خون فاقد اکسیژن از بطن راست بداخل سرخرگ ریوی رانده می‌شود تا به سمت ریه‌ها برود و اکسیژن‌دار شود. در سمت چپ قلب، خون غنی از اکسیژن از طریق بطن چپ بداخل آئورت رانده شده و وارد دستگاه گردش خون عمومی بدن و همچنین سرخرگ‌های کرونری قلب می‌شود.
پس از آنکه خون بطن‌ها را ترک کرد، بطن‌ها شل شده و دریچه‌های ریوی و آئورتی بسته می‌شوند. با شل شدن بطن‌ها فشار آنها کاهش یافته و اجازه بازشدن به دریچه میترال و سه‌لتی را می‌دهند و در نتیجه چرخه قلبی، دوباره آغاز می‌گردد.
در طول این چرخه دو پمپ مجاور راست و چپ قلب، مقدار مشابهی از خون را جابجا می‌کنند. حجم خونی که وارد سمت راست قلب شده و از خارج می‌شود، دقیقاً معادل حجم خونی است که از سمت چپ قلب عبور می‌کند. هرگونه تغییر در میزان خونی که وارد سمت راست قلب شما می‌شود (برای مثال در پاسخ به فعالیت، استرس و تغییرات دما) موجب ایجاد تغییرات واکنشی در میزان خون عبوری از سمت چپ قلب می‌گردد. مغز بطور مداوم شرایطی که نیازمند تغییر در میزان خون‌رسانی و تنظیم مجدد عملکرد قلب می‌باشد را کنترل می‌نماید.
تهیه و تنظیم : دکتر اکبر نیک پژوه – متخصص طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی
|
