واحد پیشگیری و ارتقاء سلامت

ساختار و عملکرد قلب در قلب مسیر گردش خون به شکل عدد انگلیسی  ( 8  )  می‌باشد. خون ابتدا از طریق دو سیاهرگ بزرگ، وارد سمت راست قلب می‌شود و در دو حفره سمت راست قلب جابجا می‌شود و سپس به ریه‌ها منتقل می‌شود تا اکسیژن دریافت کند، سپس خون به حفره‌های سمت چپ قلب باز می‌گردد و در نهایت وارد سرخرگ بزرگ آئورت می‌گردد. انقباض عضلات قلبی، باعث حرکت خون در قلب و عروق خونی می‌شود. جریان خون به علت وجود دریچه‌های یکطرفه مابین حفره‌های قلب و عروق خونی بزرگ ، یکطرفه می‌باشد. حفره‌های قلبی قلب از چهار حفره تشکیل شده است. دهلیز و بطن راست در سمت راست قلب، و دهلیز و بطن چپ در سمت چپ آن قرار دارند. این چهارحفره به شکل دو پمپ مجاور هم عمل می‌کنند که هریک از آنها خون را به یک سیستم کاملاً متفاوت گردش خون ارسال می‌کنند. سمت راست قلب، خون را به دستگاه گردش خون ریوی می‌فرستد که فشارخون کمتری دارد. خون بدون اکسیژن در بافت ریه از اکسیژنی که ما تنفس می‌کنیم، غنی می‌شود. سمت چپ قلب، خون را به سایر قسمت‌های  بدن می‌فرستد، یعنی خون حاوی اکسیژن و مواد غذایی، از سمت چپ قلب به سایر قسمت‌های بدن می‌رود. دهلیز چپ خون را از ریه‌ها و دهلیز راست خون را از سایر قسمت‌های بدن دریافت می‌کند. بطن‌ها حفره‌هایی از قلب هستند که خون را به خارج از قلب پمپ می‌نمایند. هر دو پمپ سمت راست و سمت چپ قلب، هم‌زمان با یکدیگر عمل می‌نمایند. ابتدا دو دهلیز و سپس دو بطن همزمان با هم منقبض شده و پس از انقباض، هم‌زمان با هم استراحت می‌نمایند. دو سمت راست و چپ قلب توسط یک دیواره عضلانی به نام سپتوم از یکدیگر جدا می‌شوند که مانع از حرکت جریان خون از یک سمت قلب به سمت دیگر می‌گردد. جهت درک بهتر جریان خون ریوی، شما می‌توانید مسیر خون در سمت راست قلب را دنبال کنید. بطورتقریبی با هر ضربان قلب به اندازه یک فنجان، خون پمپ می‌شود. خون از طریق دو سیاهرگ بزرگ وارد دهلیز راست می‌شود: بزرگ سیاهرگ تحتانی که خون را از شکم و پاها جمع‌آوری می‌نماید. این خون پس از رساندن اکسیژن و مواد مغذی از طریق گلبولهای قرمز به سلول‌های بدن از قسمت‌های مختلف بدن جمع آوری می‌شود، بنابراین تنها مقدار اندکی اکسیژن داشته و حاوی دی‌اکسیدکربن زیادی است. دی‌اکسیدکربن ماده‌ای است که بدنبال فعالیت سلولها تولید می‌شود. بزرگ سیاهرگ فوقانی نیز خون قسمتهای فوقانی بدن از جمله سر را به دهلیز راست برمی‌گرداند. دهلیز راست قلب منقبض شده و خون را از طریق یک دریچه یک طرفه به بطن راست می‌ریزد. سپس  بطن منقبض شده و خون را از طریق سرخرگ ریوی به ریه‌ها می‌رساند. با عبور خون از ریه ها، خون دی‌اکسیدکربن خود را از دست می‌دهد و گلبولهای قرمز خون، اکسیژن دریافت کرده و به اصطلاح غنی یا اکسیژنه می‌شوند. بطور مشابهی جریان خون سایر قسمت‌های بدن از دهلیز چپ قلب آغاز می‌گردد. خون اکسیژن‌دار قرمز روشن، از طریق سیاهرگ ریوی وارد دهلیز چپ می‌شود. دیواره‌های دهلیز چپ منقبض شده و خون را از طریق یک دریچه یک‌طرفه به داخل بطن چپ می‌راند، سپس دهلیز چپ شل شده و بطن چپ با تمام توان منقبض شده و خون را بداخل سرخرگ آئورت می‌راند. آئورت سرخرگ بزرگی است که بر روی قلب قرار دارد و خون را به قسمت‌های مختلف بدن منتقل می‌کند.  بطن چپ، پمپ اصلی قلب است و قویترین عضلات قلب را شامل می‌شود.   تهیه و تنظیم : دکتر اکبر نیک پژوه - متخصص طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی