|
بیماری‌های دریچه میترال
دریچه میترال عبور جریان خون از دهلیز چپ به بطن چپ را (حفره اصلی قلب که خون را به سرخرگ‌های بدن پمپ می‌کند) تنظیم می‌کند. این دریچه از دو لت تشکیل شده است که توسط ساختارهای ظریف بافت‌های نخی شکل متصل به عضلات قلب پشتیبانی می‌شود . دریچه میترال ممکن است دچار افتادگی، نارسایی یا تنگی شود.
پرولاپس دریچه میترال
درحدود 2درصد جمعیت، مبتلا به پرولاپس (افتادگی) دریچه میترال هستند. پرولاپس دریچه میترال به این معنی است که یک یا هردو لت دریچه میترال بزرگ شده و عضلات حمایت کننده آنها بسیار دراز می‌باشند. در نتیجه، لتها کاملا بسته نمی‌شوند و با انقباض بطن چپ در دهلیز به صورت یک موج به حرکت در می‌آیند. بعضی اوقات مقدار اندکی خون به سمت عقب نشت می‌کند (نارسایی خفیف). اگرچه ممکن است پرولاپس دریچه میترال دلایل زیادی داشته باشد، ولی بسیاری از موارد پرولاپس دریچه میترال ارثی هستند. پرولاپس دریچه میترال در زنان بیشتر از مردان روی می‌دهد، ولی پرولاپس دریچه میترال در مردان شدیدتر است. پرولاپس دریچه میترال معمولا در افراد بسیار لاغری دیده می‌شود که بی‌نظمی‌هایی در دیواره قفسه سینه و یا خمیدگی ستون فقرات دارند.
در بسیاری از موارد، پرولاپس دریچه میترال کاملا بدون خطر می‌باشد و هیچ‌گونه مشکل بلندمدتی را بوجود نمی‌آورد. برخی از افراد علایمی داشته و می‌خواهند این علایم را درمان نمایند. این علایم بالینی عبارتند از درد قفسه سینه، تپش قلب، ضربان نامنظم قلب، خستگی شدید، تنگی نفس در زمان دراز کشیدن، تنگی نفس و سرفه بعد از ورزش کردن.
پزشک می‌تواند پرولاپس دریچه میترال را با گوش دادن به صدای قلب شما با استفاده از گوشی پزشکی تشخیص دهد. لت‌های مواج در پرولاپس دریچه میترال صدای خاصی را ایجاد می‌نمایند که پزشک این صدا را با گوشی پزشکی می‌شنود. در صورت لزوم، پزشک می‌تواند تشخیص خود را با یک اکوی قلبی تایید کند و بدین‌وسیله می‌تواند درجه برگشت خون را نیز تعیین کند.
اگر در پرولاپس دریچه میترال، میزان برگشت خون اندک باشد و یا هیچ برگشت خونی وجود نداشته باشد و عملکرد قلب شما نیز سالم باشد، نیازی به درمان نخواهید داشت. اما اگر برگشت شدید خون و یا بیماری‌های دیگری وجود داشته باشند، ممکن است در معرض خطر جدی عفونت دریچه قرار داشته باشید.
ممکن است علایم پرولاپس دریچه میترال با ورزش منظم، کاهش مصرف کافئین و مصرف مایعات مناسب بهبود یابند. همچنین ممکن است برای شما مهارکننده بتا (مثلا پروپرانولول) تجویز شود تا علایمی مانند تپش قلب را درمان کند.
نارسایی دریچه میترال
اگر دریچه میترال کاملا بسته نشود، ممکن است درحین انقباض پرقدرت بطن چپ، خون به دهلیزچپ برگردد، که این حالت برخلاف جریان یکطرفه خون می‌باشد. نارسایی دریچه میترال ممکن است در اثر آسیب به دریچه به وجود آید. آسیب دریچه میترال معمولا ناشی از تب روماتیسمی، اندوکاردیت عفونی یا یک حمله قلبی است که به بخشی از عضله قلبی که به دریچه میترال متصل می‌باشد، آسیب می‌زند. همچنین نارسایی دریچه میترال ممکن است به علت افزایش حجم بطن چپ در اثر ابتلا به بیماری سرخرگ کرونری یا فشارخون بالای درمان نشده رخ دهد. این حالت از نارسایی دریچه میترال به این علت رخ می‌دهد که محیط دور دریچه میترال کشیده شده و گشاد می‌شود. گشادشدن دریچه میترال باعث می‌شود لتها بطورکامل بر روی هم قرار نگرفته و نارسایی دریچه میترال به وجود آید.
بسیاری از افراد مبتلا به نارسایی دریچه میترال هیچ علامتی ندارند، ولی در بعضی از مبتلایان، علایم بالینی در طول سال‌ها ظاهر می‌شوند. علت دیر ظاهر شدن علایم بالینی در این افراد، جبران نارسایی دریچه توسط قلب است. با گذشت زمان تلاش بیش ازحد قلب منجر به بزرگ شدن بطن چپ می‌شود. برگشت خون به ریه‌‌ها نیز، باعث افزایش فشارخون ریوی می‌گردد. ممکن است با گذشت زمان علایم برگشت خون به آهستگی ظاهر شوند. علایم نارسایی دریچه میترال عبارتند از: تنگی نفس و افزایش سرعت تنفس، خستگی مفرط، تپش قلب و سرفه.
به منظور تسکین علایم نارسایی دریچه میترال، پزشک ممکن است داروهایی را برای کاهش فشارخون و برای دفع مایعات اضافی بدن (داروهای ادرارآور) تجویز نماید. همچنین ممکن است پزشک به شما توصیه نماید که قبل از انجام برخی از اعمال جراحی بر روی دندان و یا سایر نواحی بدن، حتماً آنتی بیوتیک مصرف کنید تا از عفونت این دریچه پیشگیری شود (اندوکاردیت عفونی).
اگر برای تصحیح عملکرد دریچه میترال، انجام عمل جراحی لازم باشد، پزشک عمل جراحی را قبل از ضعیف شدن عضلات قلب انجام خواهد داد. جراح در صورت امکان دریچه قلب شما را ترمیم خواهد کرد اما در برخی افراد، کار گذاشتن یک دریچه مصنوعی بهترین راه حل می‌باشد (صفحه311). نتیجه درازمدت عمل جراحی در بسیاری از افراد خیلی خوب می‌باشد.
تنگی دریچه میترال
تنگی دریچه میترال عبارت است از باریک و تنگ شدن دریچه میترال. این باریک شدن یا انسداد باعث افزایش فشار در پشت دریچه میترال یعنی دردهلیز چپ می‌گردد. در بیشتر افراد این نوع آسیب دریچه در اثر ابتلا به تب‌روماتیسمی در کودکی رخ می‌دهد (صفحه296). از آنجایی‌که استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها به شدت بروز تب‌روماتیسمی را کاهش داده است، لذا تنگی دریچه میترال در ایران نادر شده است. گاهی اوقات در سالمندان ممکن است تنگی دریچه میترال در نتیجه رسوب کلسیم در اطراف دریچه میترال ایجاد شود. شایان ذکر است که رسوب کلسیم، اغلب همراه با روند فرسایشی (دژنراتیو) بافت‌های قلب می‌باشد. فرسایش (دژنراسیون) بافت‌های قلب ناشی از افزایش سن می باشد.
بسیاری از افراد مبتلا به تنگی خفیف دریچه میترال دچار هیچ علامت بالینی نمی‌شوند و به هیچ درمانی نیز نیاز ندارند. اگر تنگی دریچه میترال باعث بروز علایم بالینی شود، اغلب این علایم بالینی به آهستگی ظاهر خواهند شد. این علایم بالینی عبارتند از: تنگی نفسی که در هنگام خوابیدن یا بعد از ورزش کردن روی می‌دهد؛ سرفه‌ای که ممکن است با مقداری خون همراه باشد؛ خستگی مفرط؛ یا درد سینه‌ای که با فعالیت بدنی بدتر می‌شود. در بیماری تنگی دریچه میترال خطر ایجاد ریتم غیرطبیعی در دهلیز چپ قلب (فیبریلاسیون‌دهلیزی) وجود دارد. فیبریلاسیون دهلیزی ممکن است منجر به تشکیل لخته‌های خونی در قلب گردد. این لخته‌های خونی ممکن است به سرخرگ‌های مغز رفته و مسیرعبورخون به سمت مغز را مسدود نمایند. بدین ترتیب خطر سکته مغزی بالا خواهد رفت.
یک فرد مبتلا به تنگی دریچه میترال ممکن است قبل از انجام برخی از انواع اعمال دندان‌پزشکی و یا سایر اعمال جراحی نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک داشته باشد تا از بروز اندوکاردیت عفونی دراین دریچه پیشگیری شود. داروهای کاهنده سرعت ضربان قلب ممکن است در برخی از افراد احساس بهتری ایجاد نمایند. در برخی افراد مبتلا به تنگی متوسط دریچه میترال، ترمیم دریچه بدون عمل جراحی (گشاد کردن دریچه با استفاده از یک بالن) می‌تواند راه گشا باشد. دریک فرد مبتلا به تنگی شدید دریچه میترال به ویژه در یک فرد مسن، ترمیم دریچه با جراحی یا جایگزینی آن ممکن است ضروری باشد.
تهیه و تنظیم : دکتر اکبر نیک پژوه – متخصص طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی
|
