نحوه انجام آنژیوگرافی
قبل از کاتترگذاری قلبی با پزشک خود راجع به داروهای مصرفی خودتان حتماً گفتگو کنید، شاید لازم باشد که مصرف برخی از آنها، بویژه رقیق‌کننده‌های‌خون یا ضد‌انعقادها را چند روز قبل از آنژیوگرافی، متوقف کنید. تهیه فهرستی مکتوب از داروهای مصرفی همراه با مقدار مصرفی (دوز) آنها، کار بسیار عاقلانه‌ای است به این ترتیب پزشکان و تکنسین‌ها دقیقا می‌فهمند که چه داروهایی مصرف می‌کنید.
به شما گفته می‌شود که از نیمه شب قبل از آنژیوگرافی چیزی نخورید و نیاشامید. اگر مبتلا به دیابت هستید، با پزشکتان درباره نحوه مصرف غذا و انسولین قبل از آنژیوگرافی صحبت کنید. اگر به ماده حاجب حاوی ید حساسیت دارید، روز قبل از آنژیوگرافی داروهای دیگری دریافت می‌کنید و درست لحظاتی قبل از انجام آنژیوگرافی به شما استرویید تزریق می‌شود.
در روز کاتترگذاری، آماده‌سازی و آنژیوگرافی روی هم رفته 2 تا 3 ساعت طول می‌کشد و پس از آن شما چندین ساعت، در اتاق ریکاوری (برگشت به حالت طبیعی) تحت کنترل خواهید بود. ممکن است قبل از انجام این بررسی از شما آزمایش‌های خون، نوار قلب و تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس از قفسه سینه گرفته شود. آنژیوگرافی در آزمایشگاه کاتترگذاری یا کت لب انجام خواهد شد. به یک دستگاه مونیتور قلب وصل خواهید شد و کاف فشارسنج به بازوی شما وصل خواهد شد. یک راه وریدی در بازوی شما تعبیه خواهد شد و مقداری داروی آرام‌بخش دریافت خواهید کرد تا در طول آنژیوگرافی آرام باشید.
پرستار، کشاله ران شما یعنی جایی‌که قرار است کاتتر وارد شود را ضدعفونی و در صورت لزوم اصلاح خواهد کرد. سپس پزشک در آن ناحیه یک ماده بی‌حس کننده موضعی تزریق خواهد کرد. بدین ترتیب دیگر دردی احساس نخواهید کرد. سپس پزشک پوست را برای وارد کردن کاتتر به داخل سیاهرگ یا سرخرگ با یک سوزن اختصاصی سوراخ خواهد کرد و کاتتر را از طریق رگ خونی به سمت قلب هدایت خواهد کرد. در طول این فرایند، شما هیچ دردی حس نخواهید نمود. در طول آنژیوگرافی بیدار خواهید بود و پزشک در حین عمل توضیحات لازم را به شما خواهد داد.
پزشک کاتتر را از طریق سرخرگ وارد بدن می‌کند و به سمت قلب می‌فرستد. سپس هرچیزی که قرار است وارد بدن شود (ماده حاجب، ابزارآلات درمانی و...)، از طریق کاتتر منتقل می‌شود. ممکن است پزشک به منظور بررسی نواحی مختلف، بیش از یک کاتتر وارد بدن کند. طیف وسیعی از مواد و لوازم را می‌توان برای هدایت نوک کاتتر، گرفتن نمونه های خونی، تزریق رنگ‌ها ، اندازه‌گیری فشار در حفرات مختلف قلب و انجام سایر آزمایش‌های لازم، از طریق کاتتر وارد بدن نمود. بسته به کاری که برروی شما انجام می‌شود ممکن است احساس سرخ شدن، تهوع مختصر یا تپش قلب کنید. توجه داشته باشید که این احساسات عادی‌اند. بنابراین در صورت وقوع آنها احساس نگرانی نکنید. پیشاپیش از پزشک خود بپرسید که در طی کاتترگذاری چه انتظاری باید داشته باشید. اگر دچار هرگونه درد در قفسه سینه بشوید، بلافاصله به پزشک خود خبر دهید.
بعد از اتمام آنژیوگرافی، کاتتر و راه وریدی برداشته خواهند شد. برای جلوگیری از هرگونه خونریزی، پزشک یا پرستار محل کاتتر را به آرامی فشار می‌دهند که ممکن است کمی ناراحت کننده باشد و سپس آن را بانداژ می‌نمایند.
بعد از اتمام آنژیوگرافی شما را به اتاق ریکاوری می‌برند و بر روی ناحیه کاتترگذاری به مدت 15 دقیقه یا بیشتر به آرامی فشار می‌دهند. در برخی افراد، برای ترمیم سرخرگ باید از بخیه یا ابزارهای خاصی استفاده کرد. باید سعی کنید دراز بکشید و پاهایتان را به مدت چند ساعت دراز کنید. یک پرستار میزان ضربان قلب و فشارخونتان را کنترل خواهد نمود. به محض از بین رفتن تاثیر داروهای بی‌هوشی و کنترل خونریزی احتمالی، ترخیص خواهید شد.
فرد دیگری باید شما را به منزل برساند. در خانه حداقل به مدت 6 تا 8 ساعت اندام تحتانی خود (یا بازوی خود را اگر کاتترگذاری از طریق آن انجام گرفته است) را استراحت مطلق بدهید. نباید به مدت 48 تا 72 ساعت زیاد تقلا کنید یا چیزهای سنگین بلند کنید، اما می‌توانید کارهای معمولی خود را انجام دهید. ممکن است به شما گفته شود که برای دفع ماده حاجب از بدنتان مایعات زیادی بنوشید. نحوه تفسیر نتایج
ازکاتتر قلبی می‌توان هم به عنوان یک ابزار تشخیصی و هم به منظور درمان استفاده کرد. شایع‌ترین کاربرد تشخیصی آنژیوگرافی بررسی آناتومی قلب به ویژه سرخرگ‌های کرونری آن می‌باشد. از طریق عکس‌برداری در طول کاتترگذاری قلبی، پزشکان انسداد رگ‌های خونی را تشخیص می‌دهند و همچنین اندازه و موقعیت انسدادها را مشخص می‌کنند. گزینه‌‌های درمانی برای انسداد سرخرگ‌های کرونری عبارتند از درمان دارویی و پیروی از شیوه سالم زندگی، جراحی، و یا درمان در حین انجام آنژیوگرافی. برای مثال پزشک در صورت رویت پلاک در داخل سرخرگ‌ها، آنژیوپلاستی بالونی را ممکن است به عنوان بخشی از کاتترگذاری در قلب به منظور تسهیل گردش خون انجام دهد . علاوه بر این، پزشک ممکن است برای بهبود گردش خون در یک سرخرگ مسدود از استنت (فنر) استفاده نماید. اگر بعد ازکاتترگذاری مشخص شود که رگ‌های خونی شما نیاز به بازسازی با استفاده از عمل جراحی دارند، پزشک با شما درباره جراحی پیوند بای‌پس سرخرگ کرونری قلب صحبت خواهد کرد. جراح قلب در برنامه‌ریزی درمان جراحی، از اطلاعات حاصل از تصاویر بدست آمده در طی آنژیوگرافی استفاده خواهد کرد.
آنژیوگرافی (رگ نگاری)
آنژیوگرافی یک روش تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس می‌باشد. در این روش یک ماده حاجب وارد قلب یا رگ‌های خونی می‌شود. به منظور انجام یک آنژیوگرافی، پزشک یک کاتتر قلبی را وارد بدن شما خواهد کرد. نوک این کاتتر به سمت بطن چپ و یا به سمت مدخل سرخرگ کرونری هدایت خواهد شد. سپس یک ماده حاجب یددار به بدن تزریق می‌شود تا پزشک بتواند جریان خون را در درون این ساختارها مشاهده نماید. برخی افراد نسبت به رنگ حاوی یُد حساسیت دارند. وقتیکه این رنگ وارد بطن چپ می شود، ممکن است شما احساس گرما بکنید.
آنژیوگرافی نحوه پمپاژکردن قلب، شکل قلب و قسمت‌های داخلی قلب را نشان می‌دهد و همچنین نشان می‌دهد که آیا عدم کارکرد صحیح دریچه‌های قلبی منجر به تنگی یا نارسایی دریچه شده است یا خیر؟
اگر ماده حاجب وارد سرخرگ‌های کرونری قلب بشود، آنژیوگرفی نشان می‌دهد که آیا تنگ شدگی یا انسداد این سرخرگ‌ها باعث کاهش یا قطع جریان خون شده است یا خیر؟
انجام کاتترگذاری تشخیصی و تهیه آنژیوگرام در حدود 1ساعت وقت لازم دارد، ولی شما باید بیشتر یا تمام یک روز را صرف انجام این بررسی نمایید. بعد از انجام این بررسی باید استراحت کنید تا آثار ماده بی‌هوشی از بدن شما محو شود. باید مایعات زیادی بنوشید تا به دفع ماده حاجب از بدن کمک نمایید.
تهیه و تنظیم : دکتر اکبر نیک پژوه – متخصص طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی
