جزئیات یک معاینه جسمانی قلبی عروقی
در یک معاینه قلبی- عروقی، فشارخون شما اندازهگیری میشود ، تعداد ضربان و ریتم قلب از طریق معاینه نبض بررسی میشود، رگهای گردن معاینه شده و تورم بدن بررسی میشود و به صدای قلب و ریه و رگهای خونی گوش فرا داده میشود. ممکن است از شما درخواست شود که لباس بیمارستانی بپوشید و روی میز مخصوص معاینه نشسته و یا دراز بکشید. • اندازهگیری تعداد ضربان و ریتم قلب. پزشک نبض شما در نواحی مچ دست، سرخرگهای کاروتیدی گردن یا سرخرگهای رانی ناحیه کشاله ران را بررسی خواهدکرد. بررسی نبض، پزشک را قادر میسازد تا تعداد ضربان قلب شما را اندازهگیری کند و تعیین کند که آیا ضربان قلب شما منظم یا غیرمنظم (آریتمی)، کمتر از حد معمول (برادیکاردی) یا بیشتر از حد معمول (تاکیکاردی) است. نبود یا کاهش قدرت نبض در یکی از نواحی نامبرده ممکن است نشان دهنده انسداد یک رگ باشد. • سیاهرگهای گردن. پزشک برای دیدن نبض سیاهرگ ژوگولارگردن، به آن نگاه میکند، ولی آن را لمس نمیکند. موقعیت و اندازه نبض سیاهرگ ژوگولار، فشار سمت راست قلب و احتمال وجود مایع اضافی در دستگاه گردش خون را نشان میدهد. • تورم یا ادم. تورم یا ادم در قسمتهایی از بدن مثل ساقها و زانوها ممکن است نشان دهنده وجود مایع اضافی یا یک انسداد سیاهرگی باشد. • گوش دادن به صدای تنفس. با گوش دادن به صداهای تنفسی بوسیله قراردادن گوشی پزشکی بر روی قفسه سینه، میتوان جمع شدن مایع در ریهها را تشخیص داد (صدای ترق و تروق میدهد). همچنین ممکن است بتوان بافت آسیب دیده ریهها را مشخص نمود. با ضربهزدن توسط دست بر روی قفسه سینه، میتوان به تعیین موقعیت مایع کمک نمود؛ منطقه پر از مایع صدای مات دارد (به جای صدای طبل توخالی در مناطق معمولی ریه). • گوش دادن به صدای قلب. پزشک با قراردادن گوش پزشکی بر روی چهارنقطه مختلف از قلب شما، به صدای جریان خون در قلب و دریچههای قلبی شما گوش میدهد. صدای مورمور قلب، صدای تلاطمی است که در اثر بیماری دریچه یا یکی دیگر از ساختارهای قلب به وجود میآید. ممکن است از شما درخواست شود سر پا بایستید، چمباتمه بزنید، یا به پشت دراز بکشید، چون وقتیکه موقعیت خود را تغییر میدهید این صدای مورمور مانند نیز تغییر میکند. صداهای اضافه موسوم به گالوپها یا انواع دیگری از صداها، ممکن است نشاندهنده طیف وسیعی از بیماریهای قلبی باشند. البته برخی از صداهای غیرطبیعی ، کاملا بیخطر میباشند. • گوش دادن به صداهای رگهای خونی. پزشک، جریان خون بسیاری از رگهای خونی بزرگ را از طریق گوش دادن به نقاط مختلف گردن، شکم و کشالهران ارزیابی مینماید. آشفتگی جریان خون در این رگها باعث بروز صدایی به نام بروئی میشود که ممکن است نشاندهنده انسداد باشد.
بسته به برداشت پزشک از این معاینه یا ارزیابی اولیه قلبی، وی ممکن است برای تشخیص دقیقتر و انتخاب برنامه درمانی آزمایشهایخونی، روشهای تصویربرداری یا سایر تستهای ارزیابی عملکرد قلبی را درخواست نماید.
علاوه بر معاینه جسمانی (مثل گوش دادن به صدای قلب و ریهها بوسیله گوشی پزشکی) پزشک به اطلاعات دقیقتری از قلبتان نیاز دارد. پزشک از شما سئوالاتی درباره بیماریهایی که به آنها مبتلا بودهاید، علایمی که اکنون به آنها دچار هستید و سابقه پزشکی خانوادگیتان میپرسد. امروزه برای بررسی ساختار قلب، نحوه عملکرد آن، وجود آسیب یا بیماری در قلب و همچنین ماهیت و وسعت بیماری، تستهای زیادی وجود دارند.
اینکه از چه تستهایی استفاده خواهد شد به علایم، سابقه پزشکی، وضعیت عمومی قلب و ارزیابی اولیه پزشکتان بستگی دارد. معمولاً در ابتدا تعدادی از بررسیهای ساده مانند ECG (یک نوار قلب که فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت میکند) انجام میشوند، سپس برای ارزیابی مشکل اختصاصی قلب، بررسیهای بیشتری انجام میشود. علاوه بر نوارقلب (الکتروکاردیوگرافی) سایر بررسیها عبارتند از آزمایشهای خونی؛ اکوکاردیوگرافی (که از امواج صوتی برای ارزیابی دریچهها و حفرات قلب استفاده میکند)؛ انواع مختلف استرستستها (تستهای ورزش که به منظور بررسی قلب در حال فعالیت شدید انجام میشوند)؛ تصویربرداری هستهای (استفاده از مقادیر بیخطری از مواد رادیواکتیویته برای بررسی عملکرد قلب)؛ سایر تکنیکهای تصویربرداری و در پارهای از موارد، تستهای تهاجمیتری که در بیمارستان انجام میشوند. منظور از تستهای تهاجمی، بررسیهایی مانند آنژیوگرافی میباشند که برای انجام آنها معمولا یک کاتتر (سوند) وارد رگهای خونی یا سایر قسمتهای بدن میشود.
این بررسیها اطلاعات مفیدی را درباره علایم اختصاصی یا مشکل قلبی شما ارایه مینمایند و در نهایت به درمان بهتر شما کمک مینمایند. بیشتر این بررسیها غیرتهاجمیاند، یعنی آنها نیازی به فروکردن سوزن یا هرگونه لولهای (کاتتر یا سوند) به بدن شما ندارند. دانستن اینکه یک بررسی چگونه و چرا انجام میشود، به شما کمک خواهد کرد تا احساس آرامش بیشتری کنید و داشتن اندکی آگاهی درباره نتایج احتمالی بررسی، باعث افزایش آگاهی شما به هنگام ارایه نتیجه بررسی در حضور پزشکتان خواهد شد. از سئوال کردن قبل و بعد از هر بررسی خجالت نکشید. بسیاری از بررسیها به اجازه یا رضایت آگاهانه شما نیاز دارند و پزشکتان باید کاملاً شما را در جریان عوارض و خطرات احتمالی ناشی از بررسیها قرار دهد.
تهیه و تنظیم : دکتر اکبر نیک پژوه – متخصص طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی