در این قسمت خلاصه‌ای از این هشت گروه دارویی و نحوه تاثیر آنها ارایه می‌شود: • ادرارآورها: این داروها سبب دفع مایع و سدیم اضافی از طریق ادرار می‌شوند و در نتیجه حجم خونی که قلب باید پمپ کند، کاهش پیدا می‌کند. در بیشتر موارد، درمان افراد مبتلا به فشارخون‌بالا با یک داروی ادرارآور به تنهایی یا همراه با یک داروی دیگر آغاز می‌شود. ادرارآورها گاهی همراه با سایر داروهای ضدفشارخون برای افزایش اثرات ضدفشارخونی آنها بکار می‌روند. نمونه‌های این داروهای ادرارآور عبارتند از: فورزماید، اسپیرونولاکتون، کلروتیازید، هیدروکلروتیازید، تریامترنH، آمیلوراید، بومتانید، کلرتالیدون، اینداپامید و متالوزون. عوارض جانبی این داروها ممکن است شامل افزایش دفعات دفع ادرار و تغییر سطح پتاسیم باشد. • مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE): این داروها سبب کاهش سطح آنژیوتانسین می‌شوند (یک ماده شیمیایی که سبب انقباض عروق می‌گردد). نتیجه نهایی گشادشدن رگها است که باعث کاهش مقاومت در مقابل جریان خون می‌شود و قلب می‌تواند خون را به شکل موثرتری پمپ کند. نمونه‌های این داروها عبارتند از: انالاپریل ، کاپتوپریل، بنازپریل و لیزینوپریل.
مهارکننده‌های ACE نباید درطول حاملگی مصرف شوند. این داروها در مقایسه با سایر داروهای ضدفشارخون عوارض کمتری دارند. شایع‌ترین عارضه استفاده از آنها سرفه است که در 5 تا 15 درصد افراد رخ می‌دهد. به ندرت تورم صورت رخ می‌دهد که یک عارضه جانبی بالقوه خطرناک می‌باشد که حاکی از نیاز به قطع مصرف داروها می‌باشد. در صورت بروز این حالت بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید تا داروی دیگری را برای شما تجویز کند. • مهارکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین 2: این داروها سبب مهار اثر آنژیوتانسین می‌شوند (بجای اینکه سطح آن را کاهش دهند) و در نتیجه از اثر آن بر روی رگها و قلب جلوگیری می‌کنند. این داروها اغلب در افرادی تجویز می‌شوند که نمی‌توانند از داروهای دسته قبل استفاده کنند. نمونه‌های این داروها شامل لوزارتان، کاندزارتان و والزارتان می‌باشند. عوارض جانبی ممکن است شامل سردرد و تهوع باشد. • مهارکننده‌های آلفا: این داروها از تنگ‌شدن سرخرگها جلوگیری کرده و اثر هورمون استرس تحت عنوان اپی‌نفرین (که موجب افزایش فشارخون می‌شود) را مهار می‌کنند. امروزه دیگر این داروها زیاد توصیه نمی‌شوند، البته گاهی تجویز می‌شوند. نمونه‌های این داروها شامل پرازوسین، ترازوسین و دوگزازوسین می‌باشند. عارضه جانبی عمده سرگیجه است. • مهارکننده‌های بتا: این داروها تعداد ضربان و برون‌ده قلب را کاهش می‌دهند و در نتیجه فشارخون کاهش می‌یابد. نمونه‌های آنها شامل آتنولول، متوپرولول و پروپرانولول است. مهارکننده‌های بتا جهت درمان درد قلبی به طور شایعی مصرف می‌شوند و انتخاب مطلوبی در افراد مبتلا به بیماری قلبی کرونری و فشارخون‌بالا هستند. شایع‌ترین عارضه جانبی خستگی است.
داروهای مهارکننده‌بتا که اغلب درفشارخون‌بالا تجویز می‌شوند از طریق مهار اثر اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین عمل می‌کنند (اینها هورمون‌هایی هستند که سلول‌های عضله قلبی را تحریک نموده و منجر به ضربان سریع‌تر قلب می‌شوند). این داروها محل گیرنده این هورمو‌ن‌ها را بر روی عضلات صاف اشغال می‌کنند و با عملکرد هورمون مداخله می‌کنند و در نتیجه از افزایش ضربان قلب جلوگیری کرده و قدرت انقباض قلب را کاهش می‌دهند. هم تعداد ضربان و هم قدرت انقباض قلب توسط اعصابی کنترل می‌شوند که پیام‌های عصبی را از مغزبه قلب منتقل می‌کنند • مسدود کننده‌های کانال کلسیم: سبب مهار حرکت کلسیم به داخل سلول‌های عضلانی دیواره قلب و رگهای خونی شده و در نتیجه عضلات دیواره سرخرگها، شل می‌گردند. بنابراین از تنگ‌شدن رگها جلوگیری می‌شود. نمونه های آنها شامل دیلتیازم، آملودیپین و وراپامیل می‌باشند. عوارض جانبی شامل تورم پا و یبوست است. • داروهای با اثر مرکزی (آگونیست مرکزی آلفا): این داروها بر روی مغز و دستگاه عصبی اثر می‌کنند تا تعداد ضربان قلب را کاهش داده و از تنگ شدن سرخرگها جلوگیری کنند. اما امروزه بندرت مصرف می‌شوند. نمونه‌های این داروها عبارتند از: کلونیدین، گوانفاسین و متیل دوپا. کلونیدین از این لحاظ منحصر بفرد است که به شکل خوراکی و برچسب پوستی که هفته‌ای یکبار استفاده می‌شود موجود می‌باشد. عوارض جانبی این داروها شامل آرامبخشی، سرگیجه، دهان خشک و خستگی می‌باشد. • متسع کننده‌های عروقی : سبب شل شدن دیواره رگها و در نتیجه اتساع (گشاد شدن) آنها می‌شود. این داروها فقط در اورژانس برای افرادیکه فشارخون آنها با داروهای دیگر کنترل نمی‌شود، بکار می‌روند. نمونه‌های این داروها شامل هیدرالازین و مینوکسیدیل می‌باشند. ممکن است مینوکسیدیل سبب تجمع مایع در بدن شود و در نتیجه باید همراه با ادرارآورها مصرف شود تا مایع از بدن خارج شود.
تهیه و تنظیم : دکتر اکبر نیک پژوه – متخصص طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی
