|
سیستم هدایت الکتریکی قلبی
وجود فعالیت الکتریکی برای ایجاد ضربان در قلب ضروری است. خون‌رسانی کافی به بافت‌های بدن، مستلزم تعداد ضربان کافی قلب بوده و همچنین باید زمان‌بندی و توالی انقباضات عضلانی قلب بدقت هماهنگ باشند.
ضربان‌ساز طبیعی قلب، "گره سینوسی- دهلیزی" است که یک گروه میکروسکوپی از سلول‌های الکتریکی تخصص یافته قلبی می‌باشند و در بالای دهلیز راست واقع شده‌اند. بدنبال ایجاد یک تحریک الکتریکی توسط "گره سینوسی– دهلیزی"، یک ضربان قلب ایجاد می‌شود. این تحریک از طریق مسیرهای اختصاصی به سلول‌های بافت عضلانی دیواره‌های قلب منتقل می‌شود. این تحریک ابتدا حفره‌های فوقانی قلب یعنی دهلیزها را منقبض می‌کند و خون را بداخل بطن‌ها می‌راند. سپس تحریک به ناحیه دیگری از سلول‌های الکتریکی تحت عنوان "گره دهلیزی- بطنی"، که در بالای بطن‌ها واقع شده است، منتقل می‌گردد. این گره به شکل یک ایستگاه تأخیری در مسیر تحریک عمل می‌کند و اجازه می‌دهد دهلیزها بطورکامل تخلیه شوند. پس از یک فاصله کوتاه زمانی، تحریک از طریق مسیرهای شاخه‌ای وارد بطن‌ها شده و منجر به انقباض آنها می‌گردد. بدنبال انقباض بطن‌ها و تخلیه آنها، خون بداخل سرخرگ‌ریوی و آئورت وارد می‌شود.
زمانیکه بدن شما به میزان خون بیشتری نیاز دارد، سرعت ایجاد تحریک افزایش می‌یابد. همچنین پس از مصرف برخی داروها و همچنین درحالت استراحت این سرعت کاهش می‌یابد. پیام‌رسانی به قلب جهت کاهش یا افزایش ضربان قلب بر عهده سیستم عصبی خودکار می‌باشد. سیستم عصبی خودکار بخشی از دستگاه عصبی است که اعمال خودکار و ناخودآگاه بدن مانند ضربان قلب، فشارخون و تنفس را کنترل می‌کند. فعالیت سیستم عصبی خودکار سبب آزادسازی هورمون‌های اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین می‌شود که به هنگام ورزش و استرس موجب تعداد ضربان قلب را افزایش می دهند.
فعالیت الکتریکی قلب را می‌توان بر روی کاغذ ثبت و پیگیری نمود (نوار قلب یا ECG). تحریک اولیه با منشا" گره سینوسی- دهلیزی" به شکل یک موج در نوار قلب مشاهده می‌شود و پس از آن یک فاصله ثابت وجود دارد. بر روی نوار قلب پس از عبور تحریک از "گره دهلیزی- بطنی" شکلی همانند نیزه ایجاد می‌شود و پس از آن یک فاصله ثابت مجدد وجود دارد که در واقع دوره برگشت محسوب می‌شود.
تهیه و تنظیم : دکتر اکبر نیک پژوه – متخصص طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی
|
